Emocje a trądzik – co je łączy?

Stres emocjonalny coraz częściej występuje jako kluczowy czynnik w patogenezie trądziku, chociaż powszechnie jego udział wciąż uznaje się jako mało istotny . Poza trądzikiem do najczęstszych dermatoz o podłożu psychosomatycznym zalicza się atopowe zapalenie skóry, łuszczycę, łysienie plackowate i bielactwo. Jaki związek z chorobami skórnymi ma kondycja psychiczna?

O ile trądzik młodzieńczy (acne vulgaris) występuje w okresie dojrzewania i wynika z kształtowania gospodarki hormonalnej, o tyle trądzik dojrzały (acne tarda) to problem złożony, związany z różnymi dysfunkcjami organizmu. Do najczęstszych przyczyn zalicza się predyspozycje genetyczne, insulinooporność, alergie i nietolerancje pokarmowe, choroby układu pokarmowego, brak równowagi hormonalnej, a także zaburzenie rytmu okołodobowego i stres. Należy podkreślić, że przyczyny te mogą współwystępować, a kluczem do efektownej terapii skóry jest zniwelowanie ich wszystkich. To często oznacza długą i niełatwą pracę nad zdrowiem i kondycją skóry. Długotrwała ekspozycja na stres negatywnie wpływa na kondycję skóry.

Dolegliwości, które mogą pojawić się w pierwszej kolejności to świąd, pieczenie, nadwrażliwość i suchość (uszkodzenie płaszcza lipidowego), która powoduje wzmożoną pracę gruczołów łojowych.
Niewydolność krążeniowa prowadzi do zaburzenia procesów oddychania komórek, które nie zostają zaopatrzone w niezbędne składniki odżywcze. Utrudnia to również usuwanie metabolitów i toksyn. Kortyzol (hormon stresu) oddziałuje destrukcyjnie na włókna kolagenowe oraz inne białka podporowe, dodatkowo spowalniając ich syntezę. Kortyzol zmniejsza także funkcje odpornościowe organizmu, przez co wzrasta prawdopodobieństwo infekcji. Konsekwencją mogą być powstające stany zapalne i trądzik.

Współwystępowanie chorób skórnych i nieprawidłowości psychicznych wynika ze wspólnych przekaźników dla układów neuroendokrynnego, immunologicznego oraz receptorów skóry. Pod wpływem stresu zostają uwalniane mediatory, które odgrywają istotną rolę w powstawaniu chorób skóry o charakterze zapalnym. Te zależności bezpośrednio warunkują wybór terapii oraz zalecenia okołozabiegowe. Terapia powinna mieć charakter holistyczny i interdyscyplinarny. W niektórych przypadkach uzupełnienie zabiegów kosmetologicznych i dermatologicznych stanowi współpraca z psychologiem lub psychiatrą.

Poza samoistnym pojawianiem się zmian skórnych na tle problemów psychosomatycznych, istnieje też ryzyko prowokowania do ich powstawania, np. poprzez rozdrapywanie i mechaniczne uszkadzanie skóry (również pod wpływem emocji). Często powstaje wtedy mechanizm błędnego koła (stres powoduje trądzik, a trądzik powoduje stres).

Zmiany trądzikowe w znaczący sposób wpływają na jakość życia. Trądzik powoduje obniżenie samooceny i poczucia własnej wartości, przez co osoby nim dotknięte mniej chętnie udzielają się w kontaktach społecznych, zawodowych czy osobistych. U osób dotkniętych trądzikiem depresja występuje 2 do 3 razy częściej niż u reszty populacji. To ważne, aby podczas konsultacji zwrócić uwagę nie tylko na aspekt wizualny, ale również na samopoczucie i samoocenę pacjenta. W razie niepokojących sygnałów należy skierować go do odpowiedniego specjalisty.

Terapia trądziku dorosłego o podłożu psychosomatycznym to wieloaspektowe działanie. Rolą kosmetologa jest nie tylko praca nad problemem skórnym, ale również edukacja dotycząca technik redukujących stres i wsparcie pacjenta w pozytywnym postrzeganiu swojej osoby.

mgr kosmetologii
Karolina Pietruszka

Źródła:
1. Polak D., Piotrowska A.: ,,Wpływ czynników psychologicznych na powstawanie i przebieg wybranych
chorób skóry oraz znaczenie zaburzeń dermatologicznych w dobrostanie psychicznym” Kosmetologia
Estetyczna
2. Zejfer A. ,, Kompleksowa terapia problemów skórnych” PZWL
3. Pawlicka M. ,,Wpływ stresu na wygląd skóry” Kosmetologia Estetyczna
4. Polak D, Teległów A, Piotrowska A. ,,Wpływ czynników psychologicznych na powstawanie i przebieg
wybranych chorób skóry oraz znaczenie zaburzeń dermatologicznych w dobrostanie psychicznym”
Kosmetologia Estetyczna