Promieniowanie słoneczne – jakie płyną z niego korzyści, a jakie zagrożenia?

Wiosna to czas, kiedy powiew świeżego powietrza przywodzi na myśl zbliżający się okres wakacyjny. To czas, który większość z nas spędza w nadmorskich kurortach, nad jeziorem albo w górach. Jednocześnie nasza skóra wystawiona jest na zwiększoną ekspozycję światła słonecznego, które poza nadaniem jej pożądanych dziś odcieni brązu, może nieść za sobą ryzyko powstawanie przebarwień oraz przedwczesnego starzenia. Należy jednak pamiętać, że słońce niesie za sobą wiele korzyści zdrowotnych i nie należy się od niego całkowicie izolować, a jedynie zwiększyć ochronę przeciwsłoneczną oraz zastosować działania prewencyjne.

Korzyści płynące z promieniowania słonecznego

Słońce niewątpliwie wpływa na naszą psychikę i samopoczucie. W zależności od pory dnia wyzwala w nas energię i chęć do działania lub wycisza i daje poczucie bezpieczeństwa. Jego brak może wpływać na poczucie znużenia i niechęć do działania.

Promieniowanie słoneczne wpływa na regulowanie gospodarki hormonalnej,  w tym na syntezę hormonu steroidowego, jakim jest witamina D3. Wpływa on na odporność organizmu oraz działa przeciwnowotworowo.

Słońce wpływa również na wytwarzanie tzw. hormonów szczęścia, czyli endrofin. Można zauważyć zależność pomiędzy lepszym samopoczuciem w długie letnie dni, a chandrą w jesienne, deszczowe wieczory. Ponadto słońce w naturalny sposób reguluje rytm okołodobowy, wpływając na zahamowanie produkcji melatoniny podczas dnia, kiedy jest jasno. Słońce sprzyja wytwarzaniu hormonu serotoniny, oksytocyny i fenyloetyloaminy (związanym z poczuciem zadowolenia, miłości i szczęścia), a hamuje kortyzol odpowiedzialny za stres.

Zarówno męskie jak i żeńskie hormony są czułe na promieniowanie słoneczne. Coraz więcej mówi się o tym, że pierwszą godzinę dnia należy spędzić wystawionym na naturalne promieniowanie, a porzucić nawyk sięgania po elektronikę i ekrany. Normalizacja hormonów płciowych wpływa pośrednio na wyregulowanie pracy tarczycy. 

Ponadto dzięki umiarkowanemu zażywaniu słońca możemy liczyć na złagodzenie dolegliwości stawowych, większe spalanie energii, co równa się poprawie metabolizmu i obniżeniu ciśnienia krwi, dzięki rozszerzeniu naczyń krwionośnych pod wpływem ciepła i sprawniejszemu przepływowi krwi.

Jakie zagrożenia niesie nadmierna ekspozycja na słońce?

Ekspozycja na słońce może nieść za sobą również negatywne skutki. Należą do nich oparzenia słoneczne, przyspieszone starzenie się skóry czy w skrajnych przypadkach rozwój czerniaka.

Promieniowanie UVB w 70% pochłaniane jest przez warstwę rogową naskórka. Kolejne 20% dociera do głębszych warstw naskórka, a pozostałe 10% do górnych warstw skóry właściwej. Z kolei promieniowanie UVA jest pochłaniane przez naskórek, jednak od 20% do 30% dociera do głębszych warstw skóry właściwej. To oznacza, że promieniowanie UVA penetruje naszą skórę głębiej.

Za efekt opalonej skóry i namnażanie barwnika odpowiada promieniowanie UVB, które stanowi zaledwie 5% promieniowania słonecznego. Promieniowanie UVA odpowiada za fotostarzenie skóry i stanowi pozostałe 95% promieni UV.
Promieniowanie działa na skórę aktywując cykl odpowiedzi molekularnych uszkadzających tkankę łączną skóry. Promieniowanie UVA działa przede wszystkim poprzez reaktywne formy tlenu, które przyczyniają się m.in. do peroksydacji lipidów. Promieniowanie UVB indukuje uszkodzenia w łańcuchu DNA.

Negatywnym skutkiem nadmiernej ekspozycji na słońce może być rumień, czyli rozszerzenie naczyń włosowatych w skórze, który może być niekorzystny dla skór naczyniowych i zaostrzać teleangiektazje. Ponadto w efekcie nadmiernej dawki promieni  UV w skórze mogą powstać trwałe przebarwienia, będące skutkiem nagromadzonej melaniny.

Aby zminimalizować ryzyko negatywnego wpływu ekspozycji na słońce należy zadbać o odpowiednie przygotowanie skóry już przed sezonem, a w trakcie urlopu nie dopuszczać do jej poparzenia i przegrzania. Nie zmienia to jednak faktu, że oddziaływanie słońca niesie za sobą wiele korzyści, z których nie warto rezygnować. Korzystajmy jednak z jego dobrodziejstw z rozsądkiem.

mgr kosmetologii
Karolina Pietruszka

1. PZH – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego (2020). Światło słoneczne i witamina D
2. Waniorek, L., Waniorek, A. (2004). Słońce a zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Amber.
3. Ebisz M., Brokowska M. ,, Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka” Hygeia Publuc Health 2015